Pinochet diktadoreak bere erreferenduma galdu zuen |
Hauteskundetan irabazteak ez dizu edozer egiteko baimena
ematen. Askotan, hori azpimarratzeko Hitlerren garaipena aipatzen da, eta ez
alferrik. Hautetsontzietan boto gehiago lortzeak ez dizu bidea zabaltzen denon
bermeak pikutara bidaltzeko eta horrela gertatzen denean agintariak
demokraziaren bestaldean kokatzen dira. Bai horixe.
Baina, bestetik, irabazi duenaren kontrako matxinadak,
nahiz herriaren parte handi batenak izan, ez dira, nahitaez, bidezkoak izaten.
Gerra Hotzaren garaian, ohikoak izan ziren Estatu Batuen
“esku-hartzeak” irabazle “susmagarrien” kontra. Agian kasurik lazgarriena
Txilekoa izan zen. Salvador Allende sozialistak, boterea eta bizitza galdu
zituen estatu kolpe baten eraginez, bere ordez Augusto Pinochet diktadore odolzalea
jartzearren. Garai hartan “komunismoaren mehatxua” zen aitzakia, eta Kubako
eredua zabaldu ez zedin, dena zen zilegi, antza. Azken finean Sobietar
Batasunak gauza bera egiten zuen bere eraginpetik ihes egin nahi zuten
herrialdeekin. Udaberri berririk ez Txekoslovakian, Hungarian edo Polonian
saiatutako aldaketa prozesuentzat. Baina banaka urteen buruan askatasun haizeak
nonahi zabaldu ziren eta inperioen eragina erabat gutxitu zen denon
zorionerako. Winston Churchillen esaldi famatua, “Demokrazia, gizakiak eratutako
gobernu sistemarik okerrena da. Beste guztiak salbu", munduan
zehar zabaldu zen izurrite antzera.
Txilen bertan gertatu zen legez, bortizkeriaz kendutako
askatasuna ez da egun batetik bestera ahazten. Herriek beren harrotasuna
daukate eta historiak behin eta berriz erakusten diguna hau da: injustiziaren
oroipenak belaunez belaun bizirik dirau.
Hemen 1936. urtean gertatu zena ere -hauteskundeetan
irabazle izan zirenak gobernutik armen bidez kanporatuak izatea- askotan
errepikatzen ari da azken bolada honetan.
Aljerian islamistak garaile ziren 1991. urtean eta
Egipton 2012. urtean. Urte hartan, baita ere, Víctor Yanukóvich
Ukrainian izan zen irabazle. Hiru herrialde horietan, nazioarteko
ikuskatzaileen arabera, bozketak legezkoak izan ziren eta ez zen aparteko
trikimailurik sumatu. Kasu hauetan guztietan matxinadaren bat eta armaden parte-hartzea ezinbestekoak izan
dira hautetsontzien emaitzak goitik behera eraldatzeko. Horietan denetan -eta
aipatu ez ditudan besteetan- mendebaldeko demokrazien jarrera ofiziala erabat
zalantzati izan da, eta, oro har, nabaria da nolabaiteko lasaitu ederra
“gaiztoak” boteretik at ikustean. Venezuelan ere Chavezen gobernuaren aurkako
kolpe saiakera bat antolatu zen, laster porrot egin bazuen ere. Ordu horietan
agerian geratu zen, baita ere, ez Europak ez Estatu Batuek ez ziotela legezko
presidenteari lagunduko.
Horren urrutira joan
gabe, hilabete batzuen buruan, gugan sano eraginkorrak izan daitezkeen
kontsultak iragartzen dira: Eskozia eta Kataluniarena.
Lehenengoan Londoneko
onespena daukate beren etorkizuna erabakitzeko, bigarrenean jadanik ez dago
batere argi zer-nolako bozketa izango den, baina bai ez duela inondik ere
onartuko Madrilgo gobernuak.
Ez da igarlea izan
beharrik zer gerta daitekeen sumatzeko: Britainia Handian oinarriak finkatuko
dira epe luzeko elkar-ulertzerako, eta Katalunian samintasunez gogoratzeko
irainaren data bihurtuko da egun hori. Alderatzeak saihestezinak izango dira.
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina