Oskar Alegriaren "Emak bakia" dokumentalaren irudia |
Penizilina eta Gazta ketua txiripaz sortu ziren, gizakiak
egindako beste hainbat aurkikuntzen antzera. Era berean, Oskar Alegria
iruindarrak, ezustean ekin omen zion zinea egiteari, egun batean okerreko
botoia sakatu ostean.
Kasualitate hutsa izan omen zen, baita ere, mundu osoan
historiako lehen film surrealistatzat hartua denak euskarazko izena izatea:
“Emak Bakia” .
Estatu Batuetako Man Ray ezizeneko argazkilari, pintore
eta zinemagileak 1926. urtean egin zuen, Lapurdin igarotako sei hilabeteko
aldian. Film esperimental hau egitearren, rayografoak, esposizio bikoitzak eta
fokatze teknikak erabili zituen. Erritmo biziko hemeretzi minutuko irudi-segida
da. Rag-time-aren eta Charlestonaren laguntzaz, paisaia eta eszena batetik bestera eramaten gaitu autoreak,
guda-arteko garaiko fresko bitxi bezain egonezina osatuz.
Kronikek kontatzen zutenez, film laburra estreinatu
zenean bi ikusleren artean borrokaldia izan zen. Horietako batek buruko mina
ematen ziola oihukatu zuen eta beste batek isiltzeko eskatu zion.
Film honi esker, munduko edozein lekutan edonork
surrealismoa ikasten duenean, euskarazko agindu hori erabiltzen du: “Emak
Bakia” edo beste era batez esanda “Utzi Bakean”. Bestalde, horren ondorioz,
izenburu hori erabili dutenen egitasmo eta ekimenen zerrenda (Interneten
egiaztatu daitekeenez) amaigabea da, Italiako “vintage accessories” saltzetik, Madrilgo
musika esperimentaleko talde batera. “Emak Bakia Baita” izeneko argitaletxean,
Atxagak, Sarrionandiak eta Ordorikak argitaratu zituzten beren “opera primak”.
Baina zerk eraman zuen Man Ray izen hori aukeratzera?
Antza, bi teoria nagusitu dira adituen artean: bata, hilerriren batean
irakurriko zuela eta bestea inguruetako etxe baten izena izango zela.
Erantzun baten bila, Oskar Alegria, bere deiturari ohorea
eginez, Iparraldeko kostaldera abiatu zen kamara lepoan. Dena alferrik izan
zitekeen. Izan ere, ikerketan egunak eta egunak igaro ostean etsi-etsi eginda
zegoen. Ez al da izango guztia, kontatzen dutena baino baldarrago? Agian Man
Rayk norbaiti entzungo zion esamoldea eta kito, pelikula horrela izendatzea
erabakiko zuen.
Baina “Audaces fortuna iuvat” esaten zen Erroma zaharrean
eta patua gure zinegile gazte honen alde kokatu zen. Kasualite hutsez “Emak
bakia” izandako etxe liluragarria haren bidean agertu zen eta honen atzean
dagoen kondaira, haren ametsik ederrenetan ere ez zen gertatuko.
“Emak Bakia” hori, etxea baino askoz gehiago izatea
suertatuko da. Ibilbide magiko horretan beste ezusteko aurkikuntza itzel batzuk
egingo ditu: besteak beste, pailazoak inoiz ez direla hiltzen, txerriek jateari
uzten diotela urdaldeko bat akabatu eta gero, eta zenbait zuhaitzek badakitela
txistu egiten.
Errumaniako noble baten biloba etxe horren bila zebilen,
Oskar bila zebilen aldi berean, eta txiripaz, haien bideak gurutzatu dira joan
den mendeko laburpenik ederrena osatzearren.
Gezurra dirudien arren, pelikula erdia ere ez dizut
kontatu. Aspaldi ez nintzen zinema areto batetik horren ongi elikatua irten.
Eta bitxiena, ni ere txiripaz ohartu nintzen estreinaldiaz.
Filmak holako argazika baduen ikusgarria izan behar dela. Gazta keatua txiripaz sortu zela? Jaaajaja, yogurra bezala. Ea pelikula aurkitzen badudan.
ErantzunEzabatuOskar berak aurkezpenean esan zuenez, gazta ketua iztripu baten ondorioz sortu zen (kea gehiegi hartu zuenean) . Pelikula delikatessen itzela da.
ErantzunEzabatu