Itzulpena eta marrazkia by bAst (Iñaki Bastarrika)
Milesker Omar Bashir, zure musikaz itzulpen hau egiten laguntzeagatik
Ivan maitea. Orain hilda nagoenez zuk karta hau letzeko unea iritsi da. Hasieratik ohartarazi behar dizut garrantzizko kontua dela eta zuri eragingo dizula, zalantzarik gabe.
Guztia nik asmatu bezala gertatu bada, zuri helaraziko zizuten kartazala, testu hau barruan duena, nire desagerpenaren ondoren. Oharrak jarraitu badituzu, bakarrik zaudela irakurtzen irudikatzen zaitut, aski denbora hartuz irakurketa astiro egiteko.
Ezer baino lehen, seme, zuk jakin dezazun nahi dut beti saiatu nintzela zuretzat aita ona izaten. Erdizka lortu nuelakoan nago. Nik ez nuek sekula bokazio handiegirik izan. Nire arimaren barrenean beti pentsatu izan nuen inork ez daukala eskubiderik mundu makur honetara bizitzak ekartzeko eta askoz gutxiago inor behartzeko bere akaberaren ezezagunaren aurrean jartzera. Gogorra egingo zaizu akaso aditzea, baina niretzat “onartutako” seme izan zinen, desiratua baino gehiago, garai hartan zure amaganako neukan amodioaren ondorioa, eta neurri batean, gure urruntzearen arrazoietako bat. Kontuz Ivan, ez dizut errurik egozten. Esan nahi dut zu han egoteak gure arteko aldeak handitu zituela, baina alde horiek gure maitasuna zapuztuko zuten lehenago edo geroago. Ez, nik ez nuen zu mundura iristea desiratu, baina gertatu eta gero beti izan zintudan bihotzean eta gogoan. Oso bizi daukat itsatsita oroimenean minez maite izan nuen nire aitaren gomuta eta egia esateko, harreman zail hura hobetuko ahal nuen sikiera.
Jakin ezazu, aldez aurretik, sekretu bat zuri agertzea dela eta beraz zuri barkamena eskatuz hasiko naizela. Irakurketa amaitzean, nago, ulertuko duzula zergatik gorde nizun dena nire heriotza eguna arte. Beste kontu bat da, oso bestelakoa, kontatuko dizudana barkatu ahal izango duzun. Zure lekuan jartzen naiz eta aitortzen dut nik neuk ez nukeela jakingo nola erreakzionatuko nukeen zure egoeran egonda. Baita ere aitortzen dizut xehetasunez neurtu dudala, urte hauetan guztietan, betiko gordetzearen aukera, azken batean atsekabeak saihesteko era litzateke. Azkenik horrela kontatzea erabaki dut. Batek daki, patua traidorea da eta beti dago aukera, txiki-txikia izanda ere, gertaerak modurik ezustekoenean agertzeko, zuk neure ikuspegia ezagutu gabe. Horrek barru-barruan estutzen nau gogor eta hori ere bada finean idazten hastearen arrazoi sakona. Esango dizut halaber sekretuak, itxura denez, iraunkorrak direla nire familian. Neure aitak amodio harreman bat izan zuen zenbait hamarkadatan eta amonak ez zuen jakin hura hil ondora arte.
Esango dizkizudan gertaerak orain denbora asko gertatu ziren, zuk hamasei urte zenituela eta zure ama eta biok bereizi berri geundela. Aldi gogor penagarria izan zen guztiontzat. Ez dakit oso ongi zenbat oroipen dituzun aldi triste hartaz, utzidazu girotzen.
Banandu eta gero ni kostaldeko gure apartamendu zaharkitura joan nintzen bizi izatera. Ilbeltz kabroi bat zen eta ni unibertsoko azken kaka sentitzen nintzen. Egun amaigabeak izan ziren, oporraldi maleenkoniatsuak, pijama eta zapatilak jantzita (hobe kenduta). Nire lagun bakarra pianoa izan nuen. Musika tresna hura altzari bizigabe mutua zen, zuk ikasteari utzi zenionetik. Udako zure gela izan zen hartan hura ager-agerian egoteak porrotari egindako monumentu bat zen. Jakin ezazu, agian horrexegatik jotzen nuen haren alboan esertzera eta haren teklekin jolastera. Badakizu nik ez nekiela askorik notei eta armoniei buruz, baina senaz neure melodiak eginez nindoan. Zuk uste ez arren, beti izan dut belarri zenbait musikarako. Lehen hezkuntzan zenbait urtez aritu nintzen koruan kantatzen eta nire gaztaroan ahalegintxoak egin nituen ene osabarengandik hartutako Hammond organo zahar batekin. Oharkabe egun batzuk endredatzen pasa ostean, sendotasun apur bateko zirriborroak ateratzen zitzaizkidan, badakit bai, hori ez dela “pianoa jotzea”, baina sinfonia handiak ez izan arren, emaitzek bazuten edertasunik eta gutxienez arindu egiten zuten denboraren joan geldo barru-zulatzailea. Olatuen marmarrak, bizi nintzen apartamendu eraikinaren ondoko itsaslabarren aurka segundo batzuen tartearekin jotzen baitzuten olatuek, eta nire hastapen-konposizio haiei lagun egiten zieten negu latz hartan.
Horrela, zeregin utziezinezko batzuk egiteko indarrak biltzen nituen: neure egunak igarotzen ikusten nituen etxebizitza madarikatu hura saltzea, hirian pisu merkeren bat alokatzea eta lanerako itzulera erabakitsu baikorra prestatzea, gehiegi luzatzen ari zen depresio baja hura amai zezan. Negu pasa nengoen zulo bera ere, familian han uda iskanbilatsuak igarotzen genituen aldiaren arrasto penagarria zen eta pianoa zen altzari bakanetako bat -pisuzko arrazoiak zirela eta- maitasun hondoratze luze mingarri hark arrastatu ez zuena. Ez neukan ez, telebistarik ere…
Gorabehera handirik gabeko izate-goibeltasun batean bildurik –nago medikazioari esker izango zela- saiatzen nintzen nire egunek beti zeregin sinple berehalakoak izan zitzaten: Erosketa egitera jaistea, jateko zerbait berotzea, dutxaraino arrastaka joatea, irratitik zer edo zer entzutea, edozein ordutan lo egitea, higiezinen agentziara deitzea…Egiaz, landarearen moduko bizitza hura azkenean ia eramangarri izaten bukatu zuen eta nigatik izan balitz, sine die luzatuko nukeen, baina zu ere bazeunden Ivan. Zuk aita bat behar zenuen zure nahasmen hamasei urte haiekin eta ez txingote zarpail bat, noizbehinka harekin nabarmen aspertzeko. Gehiegitan nik uko egiten nien zurekin bakarrik egoteko neuzkan egunei, ez bainuen ikusten neure burua nire konpainia hutsaren hurrengoa eskaintzeko baino.
Etortzea tokatzen zitzaizunean, legeak behartuta eta seme onaren erantzukizunez, nik bizarra kentzen nuen astiro eta neketsu, benetako otorduak prestatzen nituen eta jantzi batzuk plantxatu ere egiten nituen, Alpe d’Huez igotzen duenak bezalatsu. Etxea pixka bat itxuratu ere egiten nuen, aski ondorengo galdeketan zure ama agurgarriak nire egoeraz ondorio kezkagarriak atera ez zitzan.
Baina dena alferrik zen. Gure elkarrizketak topiko trukaketa, hitz gutxikoak ziren, denbora astiro igarotzen zen, dentso, jasanezin eta bistakoa izan arren elkar maite genuela, bistakoago zen aurkako noranzkoan ihes egin nahiago genuela. Despedida bakoitzean, berriro neure burua bakarrik ikustean, nire gaztelu-karta animako hauskorra erremediorik gabe jausten zen behera. Gutxi balio zuten orduan pastillek eta mediku aholkuek, tristura min bihurtzen zen eta izatea bera zigor. Noten kadentzia astiro gogaikarri errepika zitekeen orduetan eta orduetan.
Baina egun batez zerbait aldatu zen. Bat-baten igande arratsalde goibel batean, gure bazkalosteko solasak ezusteko gonbidatu bat izan zuen. Olatuen orroa nahastu egin zen beheko solairutik zetozela ziruditen arnasots asaldagarri batzuekin. Kostaldeko apartamentuak ez dira harro beren barne-hormaz. Hura gauza ageri-agerikoa zen. Han sexu-jardun irmoa zebilen, amodioa egiten zuten atzeratutako gosea duten maitale oldartuek soilik egin dezaketen gisan. Nik kontzientzia lauso bat neukan, etxebizitza hartan oraintsutik bizi zirela, inoiz topo egin nuen eskaileran emakume gazte batekin, seguru asko atzerritarra, baina hau zen haren presentzia nabaritzen zuen lehen aldia. Ez dut uste gogoratuko duzunik, baina gu bion artean, orduan, bat-bateko elkarkidetza korrontea sortu zen eta gure ahoek irribarre egin zuten batera. Bai, badakit gauza handia ez dela baina arratsalde hura hobeki joan zen. Arnasestu espiral bakoitza, malguen kirrinka erritmikoaren gorakada bakoitza, berriro ere arrazoi zen gure ospakizun intimorako.
Ordu batzuen buruan errezel artean ikusi ahal izan genuen nola urruntzen zen, isilpeko keinuz, ustezko maitalea, gizon sendo txikia, adin ertainekoa, biboteduna eta ilea urdintzen hasita zeukana, txaketa bakero batean sartuta, lepoak gora altxatuak.
Hura lehen serie luze bateko lehena baino ez zen izan. Antzekoak gertatu ziren ordutik maiztasunez. Batzuetan, ohiko zarataz gain baziren jatorri zehaztugabeko soinuak. Karraska arraroak, kolpe lehorrak, alarau motelak… nire kontzientzia ez zen gai haiek deskodetzeko eta nire irudimenak kendu aukerak zerabiltzan ni neroni ere izutzera iristen zirenak. Antzeko zerbait gertatzen zen lantuekin. Hauen kokapena, plazer-intziri artean erantsita, hondogabe sailean geratzen ziren. Saioak benetan azkengabe izan zitezkeen eta akidurak haiek mendean hartuak zituela pentsatzen nuenean, nire harridura gaitasunari beste goraldi batek egiten zion erronka. Zenbait denbora igarota, ez asko, bibotedun gizon trinkoa presaka ateratzen zen ataritik eta itzaletan galtzen.
Goiz batez emakumea dendan ikusi nuen. Nik uste nuena baino gazteagoa zen. Top-modela izan gabe ere, osotasunean edertasun narea zerion. Irribarre adeitsua zuen arren, iruditu zitzaidan haren begiradak ezin zuela disimulatu malenkoniaren bat. Txandaren zain geunden eta harritu egin ninduen zuzen neuri mintzatzeak:
-“Zeu izan behar duzu neure bizilaguna, pianoa jotzen duena, ezta?”
Nire ustezko tasun hark barruan bero asaldagarria eragin zidan. Loli dendariari denbora falta izan zitzaion hartaz jabetzeko. Nire bizilagun berriarekiko lehen adeitasun truke hartan, jakin nuen Olga zuela izena, Georgia urrunetik zetorrela eta biolina jotzen zuela. Bi urte baino gutxiago eginak zituen herrialdetik kanpo eta halere ederto egin zuen gazteleraz. Dendatik irten zenean, Loli, alarguna, bereizi zenetik apenas hitz egiten zidanak, bere zenbait ondorio adierazi zizkidan:
-“Nire ustez tipoak denbora-pasakotzat dauka, badakizu, neska gaixo hauek esku hutsik eta non etzanik gabe ailegatzen dira-eta”.
Loli, hau da, Dolores andrea eta biok, ez genuen sekula elkarrekiko begikotasunik izan. Honen senarra, bizi zelarik, urbanizazioko mozkor ofiziala edo zebn, eta urte askotako nekaldiaren ostean, bazirudien emakumeak barne-erresumina zeukala gizaseme guztiekiko. Gure maitasun kataklismoaren egunetan hura konfidentea zen Juliarentzat. Haren begiradan zerbaitek ttu egiten zidan sotiltasunez. Halabeharrak, baina nahi izan zuen biok neguko bakardadeak elkarrekin igarotzea udako apartamendu jende-gabe eta menostu haietan, urbanizazio ahul bat baitzen itsasertzean, hirurogeigarren hamarkada urrun hartan egina, hura galarazteko legerik ez zegoenean. Burlaizea agertu zen haren begirada unatuan:
-Ez nekien musikaria zinenik.
-Ez naiz eta.
-Ja.
Esan behar dut, ordudanik, saihestezin, pianoan jartzen nintzen bakoitzean Olgaz gogoratzen nintzela. Nire ezagupenik ezak mugatuta nengoenez eta bilbatzen nituen piezak nahitaezko bakunak ziren eta nahiko errepikakorrak, baina asetzen zuten nire iheserako beharra, beste ezerk ez bezala. Sekula ez nengoen seguru entzuten ote zidan, bera maiz ateratzen zen etxetik. Batzuetan eskaileretan gurutzatzen nintzen, oso prestatuta ikusten nuen irteten, elegante eta sexy batera. Hura suertea zeukana txaketadun morroi hark.
Egun eskasak etorri ziren orduan. Haize izoztu altxakorra sartzen zen paperezko horma haietatik eta olatu oldartuak fatxadaraino bertaraino altxatzen ziren. Irratiak errekor historikoak aipatzen zituen tenperatura jaitsieretan eta berehala zetorrela hotz eta elur ekaitza. Etxe madarikatu hartan, neguaren berri jakin gabe diseinatua, ganbaratik erreskatatu nuen plaka elektriko zahar bat baino ez zegoen berogailu. Nire burua ikusi nuen arropaz josita, belarrietaraino sartutako artile txapel batekin eta eskularruak jantzita pianoa jotzen saiatuz. Orduan txirrina izan zen.
-“Barka molestatzea, ez dut estufa jartzea lortzen, lagunduko didazu faborez?
Olga etxera lagun niezaion eskatzen ari zitzaidan. Zapatilatan egiten zuen eta koadrodun bata soil bat soinean zuela. Disimulatzen saiatu zen arren, nire eskale itxurak harritu egin zuen.
-“Hotz egiten du, ezta?, nik sekula ez nuen uste hemen halako hotza egingo zuenik, nire herrialdean bai egiten du hotza, handia”.
Ni nintzen heldua eta bera gaztetxoa. Ni bertakoa eta bera atzerritarra, berak arazo bat zeukan eta nik –agian- soluzioa, zentzuzkoena nik lasaitasuna eta berak urduritasuna agertzea zen. Bada ez. Egoitza hartan sartzea, hainbesteko amodio jardunen eszenatokira, edertasun eslaviar harekin batera, eskale baten jantzian, takikardia izateraino asaldatzen ninduen. Nire baitan eskertu nuen hotzak nire dardara esplikatzea.
Haren pisuak gutxi zuen ikustekorik nire piztia-zuloarekin. Altzariak ere gutxi ziren, baina gustu fin-bikaineko alfonbra eta tapizek zoruak eta paretak janzten zituzten. Sukaldea modernoa zen eta goxoa eta bainugelak egonaldi luze patxadako bat egiteko gonbita egiten zuen. Xehetasun horiei guztiei erreparatu ahal izan nien, hain zuzen, berogailua martxan jartzeko prozesuari esker. Berak “estufa” esaten ziona propano gasezko instalazio osoa zen eta aski zuen ikututxo bat egitea martxan jartzeko: galdara erabat hoztua piztea. Pizteko mekanismoa martxan hasi zenean, tenperatura goxatuz joan zen pixkanaka, bizitzeko/bizigarri moduko giroa iritsi arte. Haren begietan heroi txiki bat egina nengoen. Kafea hartu genuen elkarrekin haren sukaldean. Georgiaz mintzatu ginen, komunismoaren porrotaz, haren haurtzaro zoriontsuaz eta gaztaroko penuriez/gabetasunaz, haren familia etsi-etsian oroituz, musikaz eta honen ahalmen baltsamikoaz, hotz-giro hartaz... jakina ez genuen ukitu haren amodio saio burrunbatsuen konturik.
Jainkoa, zenbat samin gordea haren hitz ahalegintsuetan, haren begien urdinean, haren irribarre-eredietan. Bulkada lelo batek bultzatzen ninduen etengabe hura besarkatzera, haren buru politta nire bularrean pausatu eta laztan amaigabean. Uneren batean, ontziteria hartzen hasi zen eta bere keinuek ohartarazi zidaten ni han geratzea zuhurgabea gerta zitekeela. Haren maitale sendoa gogoratu nuen orduan eta zirrara eragin zidan, bat-batean ager zitekeela pentsatzeak. Zezel aitzakiaren bat bota eta alde egin nuen.
Elur iragarriak heldu ziren kostalde bertaraino eta hondartzaraino zuri-zuri berun koloreko zerupean, eta ustezko itxura hartu zuen. Sofan uzkurtuta, plaka elektrikoa sudurraren aurrean neukala, telefonoak amets sakon batetik esnatu ninduen. Haren txirrin sarkorrak amorruz jotzen zuen nire garezur horma artean. Julia zen.
-Alvaro?
-Bai Julia, egun on.
-Arratsaldeko zazpiak eta laurden dira.
-Eskerrik asko argibidearengatik. Besterik?
-(Hasperena) Bai, jakingo duzu noski elurrak dena hartua duela, gaur ezin izando du Ivanek joan, gaur tokatzen zitzaiola jakingo duzu,ezta?
-Bai jakina -esan nuen gezurra-.
-(Hasperena) Beste gauza bat. Bizilagun berriak dituzu azpiko pisuan, ezta?
-Ee… bai.
-Tira, arren eskatzen dizut mutikoarekin sexu kontuekin txantxan ez ibiltzeko. Gai horretaz hitz egiteko behar den heldutasunik ez daukazunez, gutxienez egin dezakezuna…
Aski da. Eseki egin nion, kontenplaziorik gabe. Buruko mina nuen presioz hura bete izan balute bezala. Bi lasaigarri disolbatu nituen uretan eta soluzio eferbeszentea edan nuen. “Gosaltzeko” arrautza batzuk prestatzen nituen bitartean, nire subkontienteak kemenak hartua neukan piano melodia errepikatzen zuen. Bai, jasan berri nituen amets aztoratzaileen ondorena zen, artean goiari eutsi nahi zion zakil-tentetze erdizkako hura bezalaxe. Kristalak pitzatu guran bezala jotzen zuen orduan haizeak. Irratiak behin eta berriz esaten zuen lasai egoteko, eta aldi berean alarmatu egiten zuen hotzez hildakoen eta istripuen zerrenda emanez. Groenlandiako farozaina edo sentitzen nintzen. Gogorik gabe gosaldu nuen, arrautza horiek ez zeudela beren onenenan susmatuz, eta zeregin neketsu bati heltzea erabaki nuen: "Butater" plaka herdoildua pianoaren gelaraino eramatea.
Han denbora asko eman nuen kadentzia itsukor hura birsortzera. Ez dakit mendebala zen orkestari lagun egin nahi ziona edo zure amaren dei madarikatua ahanzteko beharra, baina egun hartan guitarra bat bezain afinatua sentitzen nuen neure burua eta gorputz eta arima sartu nintzen nota haietan. “Musika da gizakiek jainkoekin mintzatzeko duten lengoia” esaten zuten grekoek. Bai, ba zuen erlijiosotik zerbait nik tresna desafinatu harekin komunioan bizi nuena eta agian horrexegatik gertatu zen miraria. Hasieran ez nuen lortzen gertatzen zenaren jatorria, baina laster ederretsi ahal izan nuen, emozio garbiz, nola egiten zuen bat nire notekin biolin urrun baten doinu goxo ingurakor batek. Hasieran izutu egin nintzen, pilulen eragina izango zela pentsatu nuen edo nire piskanako degradazio psikikoarena. Bat-batean utzi nion jotzeari eta pixkatera/berehala biolina mututu zen. Laster ulertu nuen. Olgak jarraitu egiten zidan. Berriz ekin nion emozionatuta, kitzigarriagatik dorpe samar baina. Nire bizilagun abilak atzetik segi zidan eta extasira bidean eraman nazaten utzi nuen neure burua, sekula gertatu ez zitzaidan bezala. Orduan ez zegoen miseriarik munduan, ez eta nire bizitza deitoragarrian. Berez ez zegoen ezer, pianoa, biolina eta haizeerauntsia biraka besterik.
Ezin nuen zehaztu zenbat denbora egin genuen zehatz biraka egitura beraren inguruan. Modu naturalean mararzkiak aldatuz zihoazen emeki tonua galdu gabe. Haren biolina bereziki librea eta ederra zen eta aurreratzen genuen ahala, lan hura berez zebilen, gu interpreteak ez bagina legez, Jainko baten borondatea baino egingo ez bagenu legez, edertasunaren Jainko, elkar-hartzearen eta zergatik ez esan, maitasunarena. Bizitza ironikoa agertzen zen berriro ere: kolpe berezi anker batetik sendatzen ari nintzela, hiltzeko ausardiarik ez eta koldarkeria hutsagatik bizirik irauten nuela, bat-batean, nahita egin gabe, besoak zabalik zetorkidan esperientzia bortitz mistiko bat.
Baina gorena eta arruntetan arrunteena ezarrita egon ohi dira. Hotzak azkenean nire hatzak gogortu zituen eta uneren batean magiak alde egin zuen.
Nire hatz hotzak estufa zaharrari hurreratu nizkion eta egiaztatu nuen dardarka neuzkala, deliriun tremens batean bezala.
-Neska, puta bat da, eta, beharbada trafikatzailea gizona. Administratzaileari esan behar zenioke.
-Oso egozpen larriak dira, ez al zaizu iruditzen?
Loliri kiskali egiten zen zuka hitz egiten nionean, azken batean ez zen ni baino askoz zaharragoa. Baina egiaz nik ezin nuen hura saihestu.
-Dena zen oso arraroa. Tipo horrek beti uzten du autoa etxetik urrun, gune diskretuetan, zergatik?
Dolores andrea Fletcher doktorearen jarraitzaile sutsua zen. Behin eta berriz ziharduen bertsio nobeleskoa eta zinez sumingarria berregiten.
-Ni naiz bere bizilagun bakarra eta ikusi dudan bakarra da, bakarrik bizi den emakume bat eta harremana duena. Emakumeak ikasia dirudi…
-Eta oso goapa. Gizonezkoak itsutu egiten zarete horrekin. Hona etortzen diren errusiar gehienak putak dira edo antzerako zerbait. Han oso txarki pasatzen dute gaixoek. Gizonak ere errusiarra izan behar du, ba dakizu?
-Neska Georgiakoa da eta biolina jotzen du- esan nuen, hura lepotik heldu eta ito ordez-.
- Bai, nik esango dizut zer jotzen duen, “txirula eztia” jotzen du horrek.
Bi arrazoi sendo zeuden maltzur harekin desatsegin ez agertzeko: Lehenik, guzti hartatik zerbait egia izan zitekeela, eta bigarrenik, ni trapu zahar bat eginda nengoela. Sukarra izan behar nuen, baina ez nintzen gai izan termometroa aurkitzeko. Izatez, ekaitzaren erdian dendaraino txangoa egin behar izatea, etxean gordailu txiki bat ere ez izatearen ondorioa zen.
Bi tableta hartu nituen eta estalkien artean bildu nintzen, aurkitutako estalki guztiak hartuta. Nire transistore zaharrak entretenitu egin nahi ninduen burukopean. Babes zibilak autorik ez hartzeko gomendatzen zuen eta bideak ez atzera eta ez aurrera geratutako gidariek infernuko kaos haren berri ematen zuten. Gogoan dut bortizki berrindartu ninduen musika tartea: Beatles taldearen Girl. Orduan begi urdin urrun batzuk agertzen zitzaizkidan urruneko historiak kontatuz/tzen. Inolako erreferentziarik ez orainari, ezta bibotedun gizon harekiko harreman grinaz beteari. Tarteka lo hartzen zuen eta nire ametsak nahastu egiten ziren irratiko hitzaldiekin eta pertsianen zirrikituetako haizearen txistuarekin. Telefono txirrina entzun nuen aldiro jo ta jo, baina ezin nuen bildu indarrik oin bat higitzeko ere.
Irratia hiltzen zihoan eta nik harekin egiten nuen bat.
-Har ezazu zukuitxo hau, maite, C bitamina behar duzu eta.
Ez, nire ama gaixoa ez zegoen han ni zaintzeko eta denbora astuna eta mingarria egiten zitzaidan. Tarteka etxeko oihartzunen bat aditzen nuen beheko pisutik zetorrena. Komuneko ponpa, sukaldeko lapikoak, telebista. Bat-batean, lantuak ere entzun nituen. Errusiar hizkuntza gogorarazten zuen hizkuntza batean egindako telefono elkarrizketa labur asaldagarri baten ostean. Tarte txikietan egiten zuen negar, etsipen handi baten aztarna utziz eta tristura hura bularrean itsatsi zitzaidan. Berriro egon ginen sinfonia bera interpretatzen, baina oraingoan haren borondaterik gabe.
Ongi, Ivan. Orain arreta guztia jar dezazun nahi dut esango dizudanaz. Funtzezkoa heldu da, kontatzen ari natzaizun nahasmen honen guztien azken arrazoi sakona eta, seguru asko, nahastu samar edukiko zaituena. Gizaki ororen bizitzan badira uneak ibilbidea markatzen dutenak zirt eta zart. Niri dagokidanez, kontatuko dizkizudan gertaerek zakarki hautsi zuten gidoia eta markatu zituzten ondorengo nire bizitza guztiko egunak. Berehala jakingo duzu zergatik hainbatetan harrapatzen ninduzun pentsakor eta aurpegi serioz, zergatik beti eta beti ixten nuen atea barrutik eta, batez ere, zergatik arduratzen nintzen horrenbeste zure segurtasunagatik. Ohartarazi nahi zaitut irakurriko duzunak zirrara eginarazi diezakezula, eta baita shock bat eragin ere. Zuk ulertzea nahi dut nik gorde ahal izan nuela eta neurekin hilobira eraman, aitortzen dizut ordu asko eman ditudala hausnarrean, egunak osorik, baina zu ezin zaitut engainatu. Beti sartu nahi izan dizkizut zintzotasuna eta leialtasun balioak. Gertaera hauek beste bide batzuetatik irits balekizkizu, Jaunak/Jainkok daki zein irudi osagabe egingo zenukeen buruan gertaeraz eta non kokatuko zenukeen nire jokabidea. Hau baino ez dizut eskatzen, astiro irakur dezazula konttauko dizudana eta behar beste denbora har dezazula hau digeritzeko.
Ataritik irteten ikusten genuen gizon ezezagun hartaz, gogoratzen al zara? Bada, gau hartan Olgaren etxera oldarka sartu zen haserre bizian. Nire minezko ohetik ezindu entzun ahal izan nuen emakumeari nola egiten zion oihu eta kolpatzen zuen deabrutu balitz bezala eta nola meskak alarau egiten zuen, nik sekula entzun dudan alaraurik zaurtzaileenak. Ni izerditan nengoen eta bihurtzen nintzen estalki artean eta nabari nuen nire bihotza abaida bizian, hainbesteko indarrez, nire soin guztia hartzen zuela zirudien. Gogo onez jaitsiko nintzatekeen eta hustuko nion kargadore bat osorik basapizti nazkagarri hari, baina zuk ezagutzen nauzu. Sekula ez dut arma bat eskuan izan eta sekula ez naiz izan tipo bipil bat, esan ohi denez. Gainera, nor nintzen ni haien artean sartzeko? Dakizunez, haiek maiz izaten zituzten haragi grina erakustaldi amaigabeak eta ordura arte ziur nengoen bizi maite zutela elkar, harremana edozein zutela ere. Iskanbilaren erdian nabaritu nuen bat-batean nola hausten zuten zurezko zerbait. Eteten ari ziren soken erresonantzia iltzatu zitzaidan bihotzean, labankada sartu balidate bezala. Biolina zen. Astakirten puta hori txiki-txiki egiten ari zen instrumentua, loriarantz egin genuen bidaian Olgak niri lagun egin zidan tresna. Ezin izan nuen gehiago eutsi. Zoramenak aholkaturik, aurkitu nuen lehen jantzia jarri eta izarpe ilunera oldartu nintzen ezeren axolarik gabe. Ez dakit zenbat denbora eman nuen jende gabeko paraje haietan alderrai batetik bestera. Badakit denbora puska batean uharriak inguratzen ibili nintzela, amildegiaren sakonetik deika neuzkan olatu haserretuak sorgorturik. Ni ez nintzen deus ere, substantzia puska bat baino ez, elurrezko galarren haren erdian. Nire ustetan, une hartan aitarik gabe geratu ez bazinen, honegatik izan zela, hau da, bizitzeko senak eta nire berezko koldarkeriak, eragotzi zidatelako azken jauzi sinple hori egitea.
Ez zen hori, beraz, idatzita zegoena. Geratzen zitzaizkidan indar ahuleziz saiatu nintzen nire gordelekura itzultzen. Kotxearen ondotik pasatzean, ia osorik geruza txuri batez estalita, barruan babes hartzea erabaki nuen. Martxan jarri nuen motorra, berogailua jarri eta oreinkuma zauritua bezala uzkurtu nintzen. Kontzientziagabetasuneranzko bidean zehar, itzaletako mulko bat deigarria egin zitzaidan. Hantxe zegoen berriro putasemea, itzulera bizkorhasita erruduntasun zipitzik ere kenduta? gabe, “Hor geratzen haiz puta, jo ezan biolina hain gogoko badun”, esaten arizela zirudien bere pausaje aidosoan eta bere judo keinuan. Nire parean pasatzean, esan liteke, motorraren zarata antzeman zuela doi-doi, baina ez zuen izpirik ere aldarazi. Eta hemen dator mamia.
Egiten nuenaz oso jabetu gabe, minutu batzuen buruan autoa jarri nuen martxan eta zenbait distantziara segi nion. Oinez zihoan itsaslabarrak inguratzen dituen bidera. Zer demontre egitera zihoan? Tren geltokia juxtu aurkako norantzan zegoen eta ez zen frogagarria bera haraino kotxez iritsia zenik. Erantzuna harrigarri bezain eskasa izan zen: tipoak hantxe bertan hustu gura zuen maskuria, amildegiaren ertzean.
Gogoan al dituzu nobela beltzaz egiten genituen solasaldiak? Nik beti esaten nizun krimen perfektua guztiz posible zela. Zuk argudioa argudioaren gainean, nik gau hori baino lehen egingo nukeen gisan: “Beti daude lits solteak, hiltzaileak ezin du bere baitan gorde hilketa eta azkenean bere burua salatzen du era batera edo bestera, gorpuek badute justizia egiteko sena esplikaezina ….” fantasiak, Ivan maitea. Hilketa perfektua ez posible bakarrik, batzuetan halabehar hutsez ere gerta daiteke. Batzuetan, eztabaidetako batean hasten ginenean, aurrez aurre zuri muturrera botatzeko tentazioa izaten nuen:
-Seme maitea, nik hilketa perfektua egin nuen eta ez zitzaidan ezer txarrik gertatu. Aitzitik, nire bizitza hobea izaten hasizen orduz geroztik.
Jakina zuk ere bazeneukan arrazoi puska bat. Hildako hark bai jarraitzen nau oraindik eta sekula ez dut uxatu ahal izan guztiz haren mendekuaren beldurra. Edozein arrazoi dela medio polizia bat inguratzen zaidanean edo baten bat telefonoz deitzean erratzen denean, ezin dut eragotzi ikaraldia. Hura gertatu eta hilabete gutxiren buruan gertaera zentzugabe bat bizi izan nuen butano banatzaile batekin. Eslaviar itxura zeukan eta ziur nengoen nire bila zetorrela. Haren aurpegi punpatuak behin eta berriz eskatzen zidan irekitzeko atezain automatikoko monitore txikitik. Norbaitek atea ireki zion eta nik hiltzaile betartez sartzen ikusi nuen. Ikaraturik poliziari deitu nion, esanez lapurtzera zetozkidala. Hainbesteko sinesgarritasunaz egin nuen, berehala bidali zidaten patruila bat. Pentsa dezakezu zer nolako egoera zentzubakoa. Ez dut sekula berdin begiratu bibotedun pertsona baten aurpegiari.
Bai, seme. Ni izan nintzen zorioneko “hilketa perfektua” egin zuena eta planik egin beharrik ere ez nuen izan. Berezko bulkada izan zen, ni ia zoratzeko zorian nengoelako agian. Ez nuen ausartu beharrik izan. Ez nuen egoera segundo bakar batez ere neurtu, azeleratu eta aurrean eraman nuen. Autoak haren atzetik amildegian behera jarraitu ez bazion zentimetro batzuen gorabehera izan zen. Balaztada hori zure aitarekin batera bizi izan da bere bizi guztian, egun guzti guztietan, motora arrankatzen nuenean, oheratzean, altxatzean, pentsa nezakeen bakoitzean, beti seme, beti.
Oraindik ez dakit indarrak nondik atera ahal izan nuen, baina hala ere lortu nuen berriz aparkalekuraino gidatzea, arrastaka apartamentura igotzea eta larrialdi zerbitzuari deitzea.
Zuk badakizu, seme, ni ez naizela sekula sinesteduna izan. Hala ere, ordudanik sekula ez naiz ausartu naturaz gaindiko eraginen bat ukatzen, gure gainetik dagoen zerbait, inurriei gizakien ulermena gailentzen zaien bezala. Egun batzuk geroago etorri nintzen neure onera zainketa intentsiboetako unitatean. Oso bizipen arraroa izan zen, nire jaiotza bizi izan banu bezalaxe. Badakit zenbait denbora pasa nuela kontzientzia maila arin batean. Bizirik iraunarazten ninduten asmakizun haien ertza guztiak oso astiro joan ziren zehazten, niri denbora tarte hura amaigabekoa egin zitzaidan, baina gero egiaztatu nuen ez zela nonbait hainbesterainokoa izan. Erizain ahaztezin hura niri laguntzera lasterka etorri zenean ni hunkikortasun sakon egoeran nengoen, malko bizitan barrez, deabrutua bezala dardarka, zoriontsu murgilduta nire erraiek erakutsi nahi zuten bizi leherketa hartara. Baina laster egin nuen jauzi beste aldera. Bizitako azken gertaeren pixkanakako kontzientziak seko geratu ninduen eta zin dagizut izuikara bat jabetu zela nire izate ahulduaz. Bat-batean jabetu nintzen galdeketa izugarriak neuzkala zain eta seguru asko espetxealdi luzea, agian bizi guztirako.
Ez zen hala izan. Inguruan atzematen nuena ez ziren susmoak edo tirabirak, zuon guztion giza berotasuna zen. Bai zuk eta bai agertuz joan ziren lagun eta senitartekoek, zure ama ere bai, ni oneratua ikusteko gogo bizia adierazten zenidaten eta horrek eragin zuen ni bizirik irauteko. Han ez zegoen polizia arrastorik eta ospitaleko zaindariek adeitasun berebizikoz tratatzen ninduen. Hor ustezko hiltzaile bat baldin bazegoen, ez zirudien hura ni nintzenik.
Handik onik atera nintzen, Ivan maitea, oraindik ez dakidan arren nola. Egun zoriontsu batean ospitaleko ate narrazgarriak udaberrirantz ireki ziren irribarrez hartzen nindutela. Hilabete gutxitan apartamendua estreinatu nuen, jada metropoli betean, eta nire ohiko lan jardunean sartu nintzen, eta berehala berreskuratu nuen pultsua. Nire autoa ere ez zen berdina. Nire eginkizunen aurrenetako bat delituaren proba ageriko bakarra desguazera bidaltzea izan zen: antza inork ez zion erreparatu aurreko kapotean zegoen mailatu arin hari.
Eta hildakoa? Ezagutzen zaitut Ivan, horrek jaten zaitu barrutik, ez al zuen ezer “esan” hildakoak?
Hildakoak apenas susurlatu zuen. Mundura itzuli ostean lehen lanetako bat udal hemerotekara maiz joatea izan zen. Periodiko metak begiratu nituen arrasto txikiena edo bilatuko ote nuen eta bai, azkenean zerbait topatu nuelakoan nago. Hotz denboralearen biktimen balantzean, egunkariren batean, ez guztietan, zekarren identifikatu gabeko gizon baten gorpuaren aipamena, atzerritarra izan zitekeena, hondartzan aurkitu zutena. Itxura batean, bertako agintarien arabera “ekaitzak harrapatuko zuen arrantzan ari zela, kostaldeko puntaren batean, non, seguruenik, Itxaso kolpe batek jo zuen”. Horretan ere suertea aldeko. Elurrak eragindako trafiko istripu arranditsu batean familia oso bat galtzeak, arreta guztia desbideratzen zuen. Iraulitako monobolumena eta tapakiekin estalitako zenbait mulkoekin batera ateratako argazki izugarria, ilunbeetan geratzen zen tipo gris bakartia “gaueko arrantzan jarduten zuena”. Ezin dut seguru jakin ere, gorpu bera den, hura agertu zen hondartza gertaeren lekutik kilometro batzuetara dago.
Sekula ez nuen jakin Olgarekin zer gertatu zen. Ikusi zuten azken aldian bere etxetik irteten ari zen maleta bat hartuta geltokirantz. Lolik esan zidan etxearen jabeek "txerri-korta" bat eginda aurkitu zutela etxebiiztza, lurrean gauza asko botata, eta bibolina mila puska eginda pusketa eginda.
Haren helmuga zein izan zitekeen, arrastorik ere ez daukat. Aitortzen dut bilatu nuela hura, baina jakina, polizia eta detektibeekin batere mintzatu gabe. Berriro hura ikusteko gogoak itsutu ninduen, bilatu nuen orkestretan, kontserbatorioan, alterne tabernetan. Georgiako enbaxadarekin ere hitz egin nuen, baina beti zegoen langa. Ba al dakizu ezkonduta zegoen edo bikotekidea zeukan? Galdetu zidan egun batez enbaxadoreak. Arranpa hark ulertarazi zidan heriotzeko zepoko gaztara doan sagutxo samurra izan nintekeela neu.
Ez dut sekula gehiago pianorik jo. Ez naiz gauza… baina melodia bilgarri hark noranahira segitu dit, egunero. Melodia hura entzunez hilko naiz eta badakit, seguru-seguru nire mundualdi apal honen plazerrik handiena piano, biolin eta olatuetarako kontzertu ezusteko hartan izan zela.
Destinuak barka bekizu, seme.
Ez nazazu zorrotzegi juzgatu,
Zure aita, beti maite izan zaituena.
*******************
Ivanek paperak utzi zituen mahai gainean eta une batzuetan pentsakor geratu zen, burua ohe-lumardian pausatua eta lainoartean begirada galduta leihoan zehar aurreratzen ikus zitekeen artean.
-Zer zen hainbesteko interesarekin leitzen ari zinen hori? Galdetu zuen ondoan lokartuxe zegoen neskak, ahots lotiz.
-Familia kontuak, maitea.
Ivanek musu eman zion Olgari goxoki, belarri ondoan. Honek laztan irribarretxo bat erakutsi zuen.
bAst 2013
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina