BETI ADARRA JOTZEN, JOTZEN, JOTZEN…

Joan den astean gertatu zen. Danborradan jazotako pasadizo bitxi bat sarean agertu zen eta ordu pare baten buruan denon ahotan zegoen, aldeko eta kontrako iritziak jasoz, batzuetan umore-sena erakutsiz, beste askotan irainka edo mesprezu hutsez.

Zabaldutako bideo laburrean, egun horietan Donostian desfilatzen duen konpainia bat ikus zitekeen. Bat-batean gabardinaz jantzitako gazte bat soldaduen aurrean kokatzen da dantza burlazkoa eginez eta konpainiako kapitainak, bitan pentsatu gabe, lepotik heltzen dio eta bertatik aldentzen du gizajoa, nahiko modu zakarrean, kaleko ikusleen txalo artean.         

Gertaera telebista-kamera askoren aurrean gertatu zen. Ziztu bizian su ikaragarria piztu zen sare sozialetan. “Zertarako jaiak antolatu, txantxa bat ere ez badute jasaten”, “Horrelako pailazoak soberan daude gure tradizioetan”, “Kapitain uniformea jantzi eta gero, batzuk diktadore hutsak bihurtzen omen dira”, “Benetan barregarriak Napoleonen garaiko soldaduz jantzita doazenak dira”...

Bazirudien, bai, kaleko tipo arrunt bat zela hor dantza egiteari ekiten ziona. Baina ez. Laster jakin genuen Britainia Handiko ustezko komiko bat zela eta bere portaera ez zela zirudien bezain espontaneoa. Izan ere, pasadizoa gertatu baino lehen, denbora asko egina zuen, adarra jotzeko makina piztuta. Gaueko albistegietan ikus zitekeenez, aurretik grabatutako beste irudietan, morroiak denbora luzean ziharduen konpainiaren pazientzia agortu nahian, soldaduekin argazkiak ateratzen, neska bati kapela kentzen eta abar.

Ezbairik ez. Adarjotzaileak pil-pilean daude. You-Tube garai hauek ezin aproposagoak dira horrelako bitxikeriak zabaltzeko eta askotan, promozio modura erabiltzeko. Bestalde, gure etxeak gainezkatu dituzten telebista-kate horiek guztiak eduki eske dabiltza. Formatu merkeak eta erakargarriak urrezko pipitak bezalakoak dira. Ezkutuko kamerak, miserien bilatzaileak eta adarjotzaileak nagusitu dira eduki audiobisualen azoka honetan. Adarjotzaile gisa hasi ziren Jordi Évole eta beste hainbat komunikatzaile, kazetari ospetsu bilakatu baino lehen. Hau bizimodu petrala.

Baina non daude mugak? Adierazpen askatasunaren izenean edonor edonon agertu al daiteke burla egiten? Zer gertatuko litzateke ETBk bere komikoren bat bidaliko balu “Orange” ordenaren desfilean edo Buckinham Palacen guardia-aldaketan dantza memeloak egitera eta ohe-puzkerrak botatzera?

Askotan entzuten da “bere tradizioak maite dituen herri bat” garela, baina batzuetan beldur naiz horrenbeste maite diren tradizio horiek, ez ote diren izango norberaren ingurukoak bakarrik. “Ezin ditut ulertu desfile ñoñostiar horiek” esan dezake urtero “astotxoaren prozesioa” ikustera doan bilbotar horrek.

Minutu eskasa irauten duen bideoa da hau. Ikusten denaren arabera, badirudi kalean dantza egiteagatik bakarrik bortizki egotzia dela hiritar bat, festatik kanpora. Horrela geratuko da luzaro eszena hori Youtuben eta beste hainbat webguneetan. Baina zinez  hor gertatutakoa epaitzeko, lehenago eta geroago gertatua jakin behar genuke. Galdera hau da: Zenbatetan gertatuko zaigu horrelako zerbait? Jakina da: “Ez dezala egiak berri (edo txantxa) on bat zapuztu”.