ATZOKO HEROI TRAGIKOAK

Ramon Barea

Manu Aranguren ez da edozein ‘soziata’. Negociador pelikulan kontatzen zaigunaren arabera, Aranguren goi mailako kargu izateaz aparte, berezi sentitzen da. ETArekin bake-elkarrizketak izateko egokiena. Nolabait ere, mundu horretatik hurbil dagoela uste du. Ez, noski, haien ekintzekin bat etortzeagatik, ez da hori, baina horietako askorekin ikastolara joan da eta antzeko bizimodua izan omen du, nahiz eta gaur egun, euren izandako laguntzaileek bera agurtu ere ez egin.

Horrelako oinarriak ontzat hartuta bere alderdiko burukideok baimena emango dute mugaren bestaldean talde armatuaren ordezkari batekin topo egiteko.

Euskal gatazkari irtenbidea emateko aukeratua izan denak ez daki sakelako telefonoa erabiltzen, ezta etxetik kanpo ere erabil daitekeenik ere. Frantziako punturen batean kokatutako hotelera heltzean, bitartekaria eta itzultzailea zain ditu, lehenengoa Brian Currin tankerako ‘giri’ itxurarekin eta bigarrena frantziar emakume gazte eta ederra. Gure ‘heroi tragikoa’ -RamonBareak, bikain antzezten baitu, definitu zuen bezala-  ikustean itzultzaileak ETAren ordezkaritzat hartzen du, halakoa da haren itxura ziztrina.

Ikuslearen harridurarako, espainiar gobernuko bozeramaileak laster sartuko du prostituta bat bere ohean –eman zaion aurrekontutik ordainduta- eta euskal zinemaren tradizioari jarraituz, ezin izango du behar den moduan burutu. Egun gutxitan, mahaiaren bestaldean kokatzen den ETAko kidea, emagaldu berberarekin aurkituko du, hoteleko logelara bidean... eta ez da hori batzen dituen bakarra izango...

Zine antzokitik irtetean, etxerako bidean kotxeko irratia piztu nuen eta hara, Jesús Eguiguren bera filmaren inguruan mintzo. Esaten zuenez, gustatu zitzaion (efektu bereziz beteta izaten ez diren pelikula gehienak bezala) eta protagonistarekin lar identifikatzen ez bazen ere, ETArekin izandako elkarrizketak nahiko lortutzat hartzen zituen. “Horrelakoetan -azaldu zuen- baten bat izugarrizko parafernalia mugitzen delakoan egongo da. Eta ez, gurean behintzat, den-dena pentsa daitekeen baino arruntago eta zuzenago izan da. Politikaz aparte, gure seme-alaben arazoez edo Sanferminez hitz egiten genuen, naturaltasun osoz...”

Egia esan, filma amaitu ostean, ez nekien ikusi izana gustuko ote nuen ala ez. Tarte batzuetan aspertu nintzen, beste batzuetan -batez ere sakelako telefonoaren  gora-beherekin zerikusirik dutenekin- barre egin nuen eta zenbait egoera sinestezin sumatu nuen. Ez nekien, ezta ere, drama, komedia, tragikomedia edo zer izan zen ikusi-berria nuena eta batez ere, ez nuen ulertzen pelikularen azken intentzioa: denak -edo euskaldunak bakarrik- azkenean antzekoak garela esan nahi digu? Izugarrizko aukera galdua izan zela?... Batek -edo Cobeagak- daki. Hori bai, egunak pasa ahala, ikusitakoak nire buruan iraun nahi zuen temati... zeozergatik izango da.

Gezurra dirudi, baita ere, filmean islatzen dena horren gertu izatea. Herenegun izandako gertaeretan oinarritzen da, eta, hala ere, badirudi antzinako arazoez ari zaigula.

Erabilitako hitzak, janzkerak, kezkak... urruti-urrutian kokatzen dira.

Pelikularen bukaeran agertzen diren frantses-poliziaren uniformeetan egon liteke, zertxobait, gakoa. Ziurrenik ez da bakarra izango, baina funtsezko bat da, ezbairik ez.