BEREHALA NATOR

Badira oso errentagarriak diren artistak, hil ondoren ere etekinak sortzeko gai direnak. Izan ere, badira artistak, eta ez dira gutxi, haien heriotzak bizitzan ziren baino askoz errentagarriagoak bihurtzen dituenak. Heriotza bezalako gertaera ukaezin eta demokratiko batek nolabaiteko kutsu heroiko bat ematen omen dio goizegi hil denari.

Askotan hilotzak, beraien iritzia jakin ezinik, kupida gabe dira ustiatuak. Gainera, sarritan, euren familiek ustiatzen dituzte, hildako ospetsuaren eskubideak baitituzte. Zinemaren heroiekin ikusi dugu hau, baita rockaren eta punkaren hainbat 'gorpu atseginekin' ere. John Lennon eta Bruce Lee inoiz onartu ez duten goi mailako autoen iragarkietan ikusi ditugu eta hologramaren teknologiari esker, Michael Jackson eta James Dio, batik bat, hil ondorengo emanaldietan agertu dira baita ere... Sharon Tate bere hilketa izugarri hartatik libratzen zen Tarantinok 'Once Upon a Time in Hollywood' filmean eskaini zigun berrasmatze memelo horri esker, non 'zintzoek' CharlesMasonen hippy gaiztoak txikitzen zituzten.

Beste askoren artean, Steve McQueen ordenagailu bidez berpizturik ikusi dugu, autoak saltzeko. Orain Lola Floresen txanda heldu da. Hainbat hedabidetan agertu denaren arabera, oso txalogarritzat hartua izan da 'faraona' ren berpizte digitala, garagardoa edo saltzeko, 98 urte beteko lituzkeen urtean ezarri duten iragarki batean. «Badakizu zergatik ulertu zidaten niri mundu osoan? Azentuagatik. Eta ez naiz hitz egiteko moduaz bakarrik ari...». Niri jasangaitza egiten zaidan lehen plano batean kamerara zuzentzen da ustezko Lola hori horrelako mezuekin. Badirudi Lolita eta Rosario Flores alabek proiektuan parte hartu dutela, eta sare sozialetan adierazi dutenez erabat 'pozik' daude emaitzarekin.

'Black Mirror' telesailaren atal batean 'Be RightBack' izenekoan, protagonista gazteak senarra galduko du istripu batean eta hildakoen 'aztarna digitalean' oinarritutako robotak ekoizten dituen enpresa batekin harremanetan jarriko da. Era honetan, digitalki berpiztu eta berarekin harremanetan jarrai dezake, hil ez balitz bezala. Izan ere, 'senar' berria perfekzionatuta dago zenbait arlotan -sexua barne-. Denak dira abantailak. Erokeria? Torontoko Ryerson Unibertsitateko ikertzaileak, MIT Media Labekin elkarlanean, hildako pertsonekin komunikatzeko aplikazio bat diseinatzen ari dira. 'The Guardian'en arabera, teknologia berriak adimen artifiziala erabiliz heriotza gaindituko duen 'bot' moduko bat bihurtuko du persona baten aztarna digitala. Aplikazioak gizaki horren bizitzako datu

digital guztiak bilduko ditu, ideiak, ezagutzak eta besteekin elkarreragiteko modua simulatuko dituen robot bat sortzeko. Makina hauek etengabe gauza berriak ikasteko diseinatuta egongo dira, eta hil ondorengo galderak erantzuteko ere gai izango dira. 'Aurrerapen' teknologiko hori da, orain arte, «hilezkortasunaren kontzeptura gehien hurbiltzen dena», ikerketa zuzentzen duen Hossein Rahanama doktorearen hitzetan. «Gure izate fisikoa hil ahal izango da, baina gure izate digitalak eboluzionatzen jarraituko du, jendeari laguntzeko eta gure ondarea izaki ebolutibo gisa mantentzeko». Ez dakit barre ala negar egiteko den. Dena den, inork ez dezala bere burua engaina: Lola Flores ez da garagardoa iragartzen ari.